Phải làm gì khi đơn xin nhập cư bị IRCC từ chối?

Nếu Sở Di trú, Người tị nạn và Quốc tịch Canada (IRCC) từ chối đơn xin nhập cư của bạn, vẫn còn một số lựa chọn để xử lý tình huống này. Việc hiểu rõ lý do bị từ chối sẽ giúp bạn xác định hướng đi phù hợp.

1. Xác định lý do bị từ chối

Sau khi bị từ chối, bạn sẽ nhận được thư thông báo qua tài khoản IRCC hoặc thư giấy. Thông báo này thường chỉ nêu ngắn gọn việc từ chối mà không giải thích cụ thể lý do. Hãy chủ động tìm hiểu nguyên nhân để có hướng giải quyết hợp lý.

Nhận bản ghi chú GCMS

Bạn có thể yêu cầu bản ghi chú Hệ thống Quản lý Hồ sơ Toàn cầu (GCMS) để biết chi tiết về quá trình xét duyệt hồ sơ. GCMS chứa thông tin về loại hồ sơ, ngày nộp, tình trạng xử lý, ghi chú của viên chức xét duyệt, hồ sơ gửi kèm và lý do từ chối cụ thể. Để lấy GCMS, bạn cần nộp yêu cầu ATIP (Access to Information and Privacy), với lệ phí 5 CAD. Chỉ công dân Canada, thường trú nhân hoặc người đang sống tại Canada mới có thể nộp ATIP. Nếu ở ngoài Canada, bạn cần ủy quyền cho đại diện ở Canada làm thay.

2. Gửi yêu cầu xem xét lại quyết định (Reconsideration Request)

Nếu bạn tin rằng IRCC đã mắc sai sót hoặc có hiểu lầm, có thể nộp đơn đề nghị xem xét lại quyết định. Hãy đảm bảo rằng bạn đáp ứng điều kiện, đã cung cấp đầy đủ giấy tờ, chứng minh tài chính, hoàn tất sinh trắc học, nộp giấy chứng nhận tư pháp (nếu cần), chứng minh ý định rời Canada sau khi hết thời gian lưu trú (nếu áp dụng), không khai báo gian dối và không bị từ chối vì lý do không đủ điều kiện nhập cảnh.

Hồ sơ đề nghị xem xét lại nên bao gồm: bản ghi chú GCMS, hồ sơ đã nộp, thư từ chối, và một thư giải trình nêu rõ sai sót hoặc hiểu lầm, đưa ra lập luận phản biện, bổ sung tài liệu chứng minh hoặc giải thích bổ sung nếu cần. Bạn có thể nộp yêu cầu này qua webform của IRCC hoặc email (nếu có). Không có lệ phí, nên nộp trong vòng 30 ngày kể từ ngày nhận thư từ chối.

3. Kháng cáo lên Ủy ban Kháng nghị Di trú Canada

Bạn có thể nộp đơn kháng cáo lên Ủy ban Kháng nghị Di trú (Immigration Appeal Division – IAD) trong các trường hợp:

Kháng cáo việc từ chối hồ sơ bảo lãnh thân nhân;
Kháng cáo lệnh trục xuất khỏi Canada;
Kháng cáo vì không đáp ứng nghĩa vụ thường trú nhân.

Thời hạn nộp đơn kháng cáo:

Từ chối bảo lãnh: 30 ngày kể từ ngày nhận thư từ chối;
Lệnh trục xuất: 30 ngày kể từ ngày nhận lệnh;
Không đáp ứng nghĩa vụ thường trú: 60 ngày kể từ ngày nhận thư từ chối.

Bạn không thể kháng cáo nếu bị từ chối do không đủ điều kiện nhập cảnh vì các lý do nghiêm trọng như tội phạm, an ninh, nhân quyền hoặc tham gia tội phạm có tổ chức.

Sau khi nộp đơn, bạn (và/hoặc luật sư) sẽ chuẩn bị tài liệu, danh sách nhân chứng và trình bày tại phiên điều trần. Nếu kháng cáo thành công, tùy trường hợp, hồ sơ sẽ được xử lý tiếp, lệnh trục xuất bị hủy, hoặc bạn giữ được tình trạng thường trú nhân.

4. Xin phép và yêu cầu tòa án liên bang xét lại (Judicial Review)

Bạn có quyền yêu cầu Tòa án Liên bang Canada xem xét quyết định từ chối của viên chức di trú theo Đạo luật Bảo vệ Di trú và Người tị nạn (IRPA). Quy trình gồm hai giai đoạn: xin phép (leave) và xét xử (judicial review).

Giai đoạn xin phép: Bạn phải nộp đơn trong vòng 15 ngày (nếu hồ sơ bị từ chối khi ở ngoài Canada) hoặc 60 ngày (nếu ở trong Canada) kể từ ngày nhận quyết định. Hồ sơ gồm đơn, bản sao hồ sơ gốc, lập luận pháp lý, dẫn chứng án lệ.
Nếu được chấp nhận xét xử, phiên điều trần sẽ diễn ra trong 30–90 ngày tiếp theo. Bạn hoặc luật sư sẽ trình bày lý do cho rằng quyết định có lỗi về thực tế hoặc pháp lý. Nếu thắng kiện, hồ sơ được giao lại IRCC để xét duyệt bởi viên chức khác.

Quy trình này có thể kéo dài từ vài tháng đến hơn một năm và có thể tốn kém chi phí luật sư.

5. Nộp lại đơn mới

Nếu bạn đồng ý với quyết định từ chối và không có lỗi pháp lý, bạn có thể nộp lại hồ sơ mới. Hãy đảm bảo đã khắc phục các vấn đề từng khiến hồ sơ bị từ chối trước đó. Nên tham khảo bản ghi chú GCMS để biết rõ lý do và bổ sung thông tin, tài liệu cần thiết. Ví dụ, nếu bị từ chối do chưa chứng minh đủ tài chính, hãy chuẩn bị các bằng chứng tài chính mạnh hơn như sao kê ngân hàng, thư mời, giấy tờ thu nhập…

Bạn cũng nên đính kèm thư giải trình (Letter of Explanation) để làm rõ các điểm chưa rõ hoặc bổ sung bối cảnh cho viên chức xét duyệt.

Nên nộp lại hồ sơ sớm sau khi đã chuẩn bị đầy đủ, tránh để chính sách di trú thay đổi làm ảnh hưởng tới cơ hội được chấp nhận.

6. Tham khảo ý kiến luật sư di trú

Một luật sư di trú có kinh nghiệm sẽ giúp bạn đánh giá hồ sơ bị từ chối, xác định điểm yếu và đề xuất giải pháp phù hợp: nộp lại đơn, kháng cáo, hoặc chọn con đường nhập cư khác. Luật sư có thể giúp bạn hiểu rõ các thủ tục pháp lý phức tạp, giải thích thuật ngữ chuyên môn và hướng dẫn chuẩn bị hồ sơ một cách chuyên nghiệp.

Kết luận

Sau khi bị IRCC từ chối hồ sơ, hãy chủ động tìm hiểu lý do, cân nhắc các phương án thích hợp: yêu cầu ghi chú GCMS, đề nghị xem xét lại, kháng cáo, yêu cầu tòa án xét lại, nộp lại đơn mới hoặc tham vấn luật sư di trú để tối ưu cơ hội thành công.