Đất nước Canada và những điều bạn nên biết

Canada, quốc gia lớn thứ hai thế giới về diện tích, nằm ở Bắc Mỹ, là một đất nước phát triển với nền kinh tế đứng thứ 9 thế giới. Với dân số khoảng 38 triệu người, Canada nổi tiếng với không gian rộng lớn, thiên nhiên hoang sơ và chất lượng sống cao. Đất nước này tự hào với nền kinh tế đa dạng, hệ thống giáo dục tiên tiến và chăm sóc y tế toàn diện. Canada nổi bật với chính sách đa văn hóa, tôn trọng và bảo tồn bản sắc của các cộng đồng khác nhau. Hai ngôn ngữ chính thức là tiếng Anh và tiếng Pháp, phản ánh di sản lịch sử phong phú của đất nước.

Trong bài viết này, UCA sẽ cùng bạn tìm hiểu về lịch sử hình thành, địa lý, khí hậu, hệ thống chính trị, cơ cấu hành chính, nhân khẩu học, kinh tế và giáo dục của đất nước Canada. Qua đó, bạn sẽ có cái nhìn toàn diện về đất nước này, giúp bạn hiểu rõ hơn về cơ hội sinh sống, học tập và làm việc tại Canada. Hãy cùng bắt đầu hành trình khám phá “xứ sở lá phong” tuyệt vời này nhé!

Giới thiệu tổng quan đất nước Canada

Canada, tên chính thức là Liên bang Canada, là một quốc gia nằm ở phía bắc châu Mỹ. Đất nước này trải dài từ Đại Tây Dương ở phía đông đến Thái Bình Dương ở phía tây, và từ Bắc Cực ở phía bắc đến biên giới với Hoa Kỳ ở phía nam.

Với diện tích 9,98 triệu km2, Canada là quốc gia lớn thứ hai thế giới về mặt tổng diện tích. Thủ đô của Canada là Ottawa, trong khi Toronto là thành phố đông dân nhất. Canada có 10 tỉnh và 3 vùng lãnh thổ, mỗi nơi có chính quyền riêng và được liên kết trong một liên bang.

Canada nằm trong múi giờ từ UTC-2.5 đến UTC-7, tùy theo vị trí địa lý. Đơn vị tiền tệ chính thức là đô la Canada (CAD). Biểu tượng quốc gia của Canada là lá phong, xuất hiện trên quốc kỳ màu đỏ trắng đặc trưng.

Tên gọi “Canada” có nguồn gốc từ từ “kanata” trong ngôn ngữ Iroquois Saint Lawrence, có nghĩa là “làng” hoặc “định cư”. Vào thế kỷ 16, những người thám hiểm Pháp đầu tiên sử dụng từ này để chỉ vùng đất xung quanh thành phố Quebec ngày nay, và dần dần, nó được dùng để chỉ toàn bộ vùng đất phía bắc.

Một số thống kê nổi bật về Canada:

• Dân số: 38,93 triệu (2022)
• Tuổi thọ trung bình: 82,96 tuổi (2021)
• Tỷ lệ biết chữ: 99% (2018)
• GDP bình quân đầu người: 54.917,66 USD (2022)

Canada nổi tiếng với chất lượng sống cao, hệ thống y tế và giáo dục tiên tiến, cũng như chính sách nhập cư cởi mở. Đất nước này thường xuyên được xếp hạng trong top những quốc gia đáng sống nhất thế giới.

Lịch sử hình thành đất nước Canada

Lịch sử của Canada bắt đầu từ hàng nghìn năm trước, khi các bộ lạc thổ dân bản địa đầu tiên định cư trên vùng đất này. Tuy nhiên, lịch sử hiện đại của Canada chủ yếu bắt đầu từ thế kỷ 15, khi các nhà thám hiểm châu Âu đặt chân đến vùng đất mới này.

Ban đầu, Canada là thuộc địa của Pháp và sau đó là của Anh. Sau Chiến tranh Bảy Năm (1756-1763), Anh kiểm soát phần lớn Canada và biến nơi đây thành một phần của đế chế thuộc địa. Tuy nhiên, vào thế kỷ 19, dưới áp lực từ người dân và phong trào đòi độc lập, Canada dần dần đạt được quyền tự quản. Năm 1867, Đạo luật Bắc Mỹ thuộc Anh (British North America Act) ra đời, đánh dấu bước đầu tiên trong việc thành lập Liên bang Canada. Canada dần trở thành một quốc gia có chủ quyền hoàn toàn, chính thức độc lập vào năm 1982 với Hiến pháp Canada.

Các cột mốc quan trọng trong lịch sử Canada:

• 1534: Jacques Cartier khám phá vùng đất Canada và tuyên bố đây là lãnh thổ của Pháp.
• 1605: Người Pháp thành lập khu định cư đầu tiên ở Port Royal, Nova Scotia.
• 1754-1763: Hiệp ước Paris chuyển giao quyền kiểm soát New France (Canada) từ Pháp sang Anh.
• 1867: Đạo luật Bắc Mỹ Anh được thông qua, tạo ra Liên bang Canada với bốn tỉnh ban đầu: Ontario, Quebec, New Brunswick và Nova Scotia.
• 1931: Quy chế Westminster công nhận Canada là một quốc gia độc lập trong Khối thịnh vượng chung.
• 1982: Đạo luật Hiến pháp được thông qua, cho phép Canada hoàn toàn kiểm soát hiến pháp của mình mà không cần sự chấp thuận của Quốc hội Anh.

Quá trình phát triển của Canada từ thuộc địa đến quốc gia độc lập diễn ra một cách hòa bình và dần dần, khác với nhiều quốc gia khác trên thế giới. Điều này đã góp phần tạo nên bản sắc đặc trưng của Canada như một quốc gia ôn hòa, cởi mở và tôn trọng đa dạng văn hóa.

Địa lý – khí hậu Canada

Canada nằm ở phía bắc của Bắc Mỹ, trải dài từ Đại Tây Dương ở phía đông đến Thái Bình Dương ở phía tây, và từ Bắc Băng Dương ở phía bắc đến biên giới với Hoa Kỳ ở phía nam. Đất nước này có đường bờ biển dài nhất thế giới, kéo dài 243.042 km.

Địa hình Canada rất đa dạng, bao gồm các dãy núi, đồng bằng, rừng rậm và vùng đất băng giá. Dãy núi Rocky Mountains chạy dọc theo bờ biển phía tây, trong khi phía đông có dãy núi Appalachian. Ở trung tâm là vùng đồng bằng Canadian Prairies, một trong những vùng nông nghiệp quan trọng nhất của đất nước.

Khí hậu Canada cũng rất đa dạng do diện tích rộng lớn của đất nước. Nhìn chung, Canada có bốn mùa rõ rệt, nhưng mức độ khắc nghiệt của mỗi mùa khác nhau tùy theo vùng:

• Vùng Duyên hải: Khí hậu ôn đới hải dương với mùa đông ẩm ướt và mùa hè mát mẻ.
• Vùng Trung tâm: Khí hậu lục địa với mùa đông lạnh và mùa hè ấm áp.
• Vùng Bắc cực: Khí hậu cực kỳ lạnh giá với mùa đông dài và mùa hè ngắn.

Sự đa dạng về khí hậu này có ảnh hưởng lớn đến cuộc sống và nền kinh tế Canada. Ví dụ, vùng Prairie với khí hậu lục địa thích hợp cho nông nghiệp, trong khi vùng duyên hải British Columbia với khí hậu ôn hòa hơn lại phát triển mạnh về du lịch và công nghiệp gỗ.

Hệ thống chính trị và cơ cấu hành chính Canada

Canada là một quốc gia theo chế độ quân chủ lập hiến với nền dân chủ nghị viện. Đứng đầu nhà nước là Quốc vương Anh, hiện tại là Vua Charles III, được đại diện bởi Toàn quyền Canada. Tuy nhiên, quyền lực thực sự nằm trong tay chính phủ do người dân bầu ra.

Hệ thống chính trị Canada bao gồm ba nhánh chính:

• Nhánh Lập pháp: Quốc hội Canada gồm Thượng viện (được bổ nhiệm) và Hạ viện (được bầu cử).
• Nhánh Hành pháp: Đứng đầu là Thủ tướng, người lãnh đạo đảng chiếm đa số ghế trong Hạ viện.
• Nhánh Tư pháp: Hệ thống tòa án độc lập, với Tòa án Tối cao Canada là cơ quan tư pháp cao nhất.

Cơ cấu hành chính của Canada bao gồm ba cấp chính quyền:

• Chính quyền Liên bang: Chịu trách nhiệm về các vấn đề quốc gia như quốc phòng, ngoại giao, tiền tệ.
• Chính quyền Tỉnh/Vùng lãnh thổ: Quản lý các vấn đề như giáo dục, y tế, tài nguyên thiên nhiên.
• Chính quyền Địa phương: Phụ trách các dịch vụ cộng đồng như cảnh sát, cứu hỏa, vệ sinh.

Hệ thống chính trị Canada nổi tiếng với tính ổn định và minh bạch. Theo Chỉ số Dân chủ 2020 của The Economist Intelligence Unit, Canada xếp hạng thứ 5 trong số các nền dân chủ đầy đủ trên thế giới.

Trên trường quốc tế, Canada được biết đến như một quốc gia ủng hộ mạnh mẽ hòa bình, nhân quyền và đa phương hóa. Đất nước này là thành viên tích cực của nhiều tổ chức quốc tế như Liên Hợp Quốc, NATO, G7, và G20. Canada cũng đóng góp đáng kể vào các hoạt động gìn giữ hòa bình và viện trợ phát triển quốc tế. Ví dụ như Canada là một trong những quốc gia đầu tư mạnh mẽ các chương trình giúp đỡ các nước đang phát triển ở châu Phi, châu Á và châu Mỹ Latin.

Nhân khẩu học Canada

Canada là một quốc gia đa dạng về dân tộc và văn hóa, với dân số khoảng 38,93 triệu người (năm 2022). Mật độ dân số trung bình của Canada khá thấp, chỉ khoảng 4 người/km2, phần lớn tập trung ở các khu vực đô thị dọc biên giới phía nam với Hoa Kỳ.

Đa dạng sắc tộc là một đặc điểm nổi bật của Canada. Theo thống kê năm 2016, khoảng 23% dân số Canada là người nhập cư. Những nhóm sắc tộc lớn gồm có người gốc Âu (chủ yếu là Anh, Pháp, Scotland, Ireland), người gốc Á (Trung Quốc, Ấn Độ, Philippines), và người gốc Phi. Chính sách đa văn hóa của Canada, được chính thức hóa vào năm 1971, đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên bản sắc quốc gia. Chính sách này thúc đẩy sự hòa nhập và tôn trọng đối với mọi nền văn hóa, đồng thời khuyến khích người nhập cư duy trì bản sắc văn hóa của họ.

Canada có hai ngôn ngữ chính thức: tiếng Anh và tiếng Pháp. Tính song ngữ này có ảnh hưởng sâu sắc đến văn hóa Canada, đặc biệt là trong lĩnh vực giáo dục, truyền thông và chính trị. Theo thống kê, Canada có:

• 56,9% dân số sử dụng tiếng Anh là ngôn ngữ chính
• 21,3% sử dụng tiếng Pháp
• 21,8% sử dụng ngôn ngữ khác hoặc nhiều ngôn ngữ

Canada bao gồm 10 tỉnh bang và 3 vùng lãnh thổ:

• Alberta
• British Columbia
• Manitoba
• New Brunswick
• Newfoundland và Labrador
• Nova Scotia
• Ontario
• Prince Edward Island
• Quebec
• Saskatchewan
• 3 vùng lãnh thổ: Northwest Territories, Nunavut và Yukon

Nền kinh tế Canada

Canada có một nền kinh tế phát triển cao, đa dạng và hiện đại. Theo Ngân hàng Thế giới, Canada là nền kinh tế lớn thứ 9 thế giới tính theo GDP danh nghĩa năm 2021, với giá trị khoảng 1,989 nghìn tỷ đô la Mỹ[36].

Một số chỉ số kinh tế quan trọng của Canada (năm 2021):

• GDP bình quân đầu người: 51.988,39 USD
• Tốc độ tăng trưởng GDP: 4,6%
• Tỷ lệ lạm phát: 3,4%
• Tỷ lệ thất nghiệp: 7,4%[37]

So với các nước phát triển khác, Canada có vị thế kinh tế tương đối mạnh. Nước này là thành viên của G7 – nhóm các nền kinh tế phát triển hàng đầu thế giới. Canada cũng được đánh giá cao về môi trường kinh doanh, xếp hạng thứ 23 trong Báo cáo Doing Business 2020 của Ngân hàng Thế giới[38].

Các ngành kinh tế chính của Canada bao gồm:

• Năng lượng: Canada là nhà sản xuất dầu và khí đốt tự nhiên lớn thứ 5 trên thế giới, đặc biệt từ các nguồn dầu cát ở Alberta.
• Khai khoáng: Quốc gia này cũng là một trong những nhà xuất khẩu hàng đầu về khoáng sản như nickel, vàng và đồng.
• Nông nghiệp: Sản xuất lúa mì, hạt cải và các sản phẩm từ sữa là thế mạnh của Canada trong lĩnh vực nông nghiệp.
• Dịch vụ tài chính: Các ngân hàng và công ty bảo hiểm của Canada được coi là an toàn và đáng tin cậy trên toàn cầu.
• Công nghệ thông tin: Canada đang ngày càng phát triển trong lĩnh vực công nghệ, đặc biệt tại các thành phố như Toronto và Vancouver

Canada nổi tiếng với nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, đặc biệt là dầu mỏ, khí đốt, gỗ và khoáng sản. Nước này cũng có một nền công nghiệp công nghệ cao phát triển, với các trung tâm công nghệ lớn như Toronto, Vancouver và Montreal. Thương mại quốc tế đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Canada. Hoa Kỳ là đối tác thương mại lớn nhất của Canada, chiếm khoảng 75% kim ngạch xuất khẩu và 60% kim ngạch nhập khẩu.

Nền giáo dục Canada

Canada đã xây dựng một môi trường học tập toàn diện và hỗ trợ tối đa cho sinh viên. Hệ thống giáo dục của Canada thường xuyên được xếp hạng cao trên thế giới, với các trường đại học danh tiếng và môi trường giáo dục công bằng, toàn diện. Theo QS World University Rankings 2023, nhiều trường đại học của Canada, như University of Toronto và McGill University, nằm trong top 50 trường tốt nhất thế giới.

Cấu trúc của hệ thống giáo dục Canada từ mầm non đến đại học như sau:

• Giáo dục mầm non (3-5 tuổi): Không bắt buộc nhưng phổ biến.
• Giáo dục tiểu học (6-13 tuổi): Bắt buộc, kéo dài 6-8 năm tùy theo tỉnh/vùng lãnh thổ.
• Giáo dục trung học (14-18 tuổi): Bắt buộc đến 16 tuổi, sau đó là tự nguyện.
• Giáo dục sau trung học:
• • Cao đẳng: Thường kéo dài 2-3 năm
  • Đại học: 3-4 năm cho bằng cử nhân, 1-2 năm cho bằng thạc sĩ, 3-5 năm cho bằng tiến sĩ[44]

Mỗi tỉnh và vùng lãnh thổ có trách nhiệm quản lý và điều hành hệ thống giáo dục của mình, tạo ra sự đa dạng trong chính sách và chương trình giảng dạy. Ví dụ, Quebec có hệ thống giáo dục riêng với hai bậc trung học: trung học phổ thông và CEGEP (College of General and Professional Education), là bước chuyển tiếp trước khi vào đại học.

Chăm sóc sức khỏe và phúc lợi xã hội tại Canada

Canada tự hào với hệ thống y tế và phúc lợi xã hội toàn diện và hiệu quả, được coi là một trong những mô hình tiên tiến trên thế giới. Hệ thống này dựa trên nguyên tắc bảo hiểm y tế toàn dân, đảm bảo mọi công dân và cư dân thường trú đều được tiếp cận dịch vụ y tế cần thiết mà không phải lo lắng về chi phí.

Cấu trúc của hệ thống y tế công cộng Canada, còn được gọi là Medicare, bao gồm:

• Chăm sóc sức khỏe cơ bản: Bao gồm khám chữa bệnh tại bệnh viện và phòng khám, dịch vụ bác sĩ gia đình và chuyên khoa.
• Chăm sóc dài hạn: Dành cho người già và người khuyết tật cần chăm sóc liên tục.
• Chăm sóc tại nhà: Cung cấp dịch vụ y tế tại nhà cho những người cần.
• Thuốc theo toa: Mặc dù không được bao trả hoàn toàn, nhưng có nhiều chương trình hỗ trợ chi phí thuốc.

Hệ thống y tế Canada được tài trợ chủ yếu thông qua thuế, với sự đóng góp từ cả chính quyền liên bang và tỉnh bang. Chính quyền liên bang đặt ra các tiêu chuẩn quốc gia, trong khi các tỉnh bang chịu trách nhiệm quản lý và cung cấp dịch vụ y tế.

Về phúc lợi xã hội, Canada có một hệ thống an sinh xã hội toàn diện, bao gồm:

• Trợ cấp cho trẻ em (Canada Child Benefit – CCB).
• Trợ cấp thất nghiệp (Employment Insurance – EI)
• Trợ cấp thai sản và trợ cấp nuôi con
• Hỗ Trợ Người Cao Tuổi (Old Age Security – OAS và Guaranteed Income Supplement – GIS)

Hệ thống y tế và phúc lợi xã hội của Canada có tác động tích cực đến chất lượng cuộc sống của người dân. Theo Chỉ số Phát triển Con người (HDI) năm 2024, Canada xếp hạng thứ 13 trên thế giới, phản ánh mức độ cao về tuổi thọ, giáo dục và thu nhập bình quân đầu người.

Văn hóa Canada

Văn hóa Canada là một bức tranh đa sắc màu, hòa quyện giữa truyền thống bản địa, di sản Âu châu và ảnh hưởng từ làn sóng nhập cư đa dạng. Ba nguồn gốc chính tạo nên bản sắc văn hóa độc đáo này bao gồm: văn hóa của các dân tộc bản địa First Nations, Inuit và Métis; ảnh hưởng sâu sắc từ thực dân Pháp và Anh; và đóng góp phong phú của người nhập cư từ khắp nơi trên thế giới.

Nghệ thuật thị giác Canada có một lịch sử phong phú, bắt nguồn từ nghệ thuật truyền thống của các dân tộc bản địa. Từ đầu thế kỷ 20, nền nghệ thuật này đã phát triển một bản sắc riêng biệt, nổi bật với Nhóm Bảy (Group of Seven) – những họa sĩ tiên phong trong việc phát triển phong cách nghệ thuật độc đáo của Canada. Ngày nay, các bảo tàng lớn như Bảo tàng Mỹ thuật Canada ở Ottawa và Bảo tàng Mỹ thuật Ontario ở Toronto là nơi lưu giữ và trưng bày những tác phẩm nghệ thuật quan trọng của Canada.

Ngành công nghiệp âm nhạc Canada cũng không kém phần sôi động và đa dạng. Từ nhạc dân gian truyền thống đến pop, rock, và hip-hop đương đại, Canada đã sản sinh ra nhiều ngôi sao âm nhạc tầm cỡ thế giới như Celine Dion, Justin Bieber, Drake, và The Weeknd. Sự pha trộn giữa các ảnh hưởng âm nhạc từ nhiều nền văn hóa khác nhau đã tạo nên một bản sắc âm nhạc độc đáo cho Canada[3].

Thể thao trong văn hóa Canada, với hockey trên băng được coi là môn thể thao quốc gia và là một phần không thể thiếu trong bản sắc văn hóa của đất nước. Giải NHL (National Hockey League) thu hút sự quan tâm lớn từ người hâm mộ không chỉ ở Canada mà còn trên toàn thế giới. Bên cạnh đó, các môn thể thao khác như bóng đá, bóng rổ, và curling cũng rất phổ biến.

Ẩm thực Canada là một sự pha trộn, ảnh hưởng từ ẩm thực Pháp và Anh, và sự đóng góp của các cộng đồng nhập cư. Một số món ăn đặc trưng bao gồm poutine (khoai tây chiên với nước sốt và phô mai), bánh nướng bơ phong (butter tarts), và thịt hun khói Montreal. Rượu vang Canada, đặc biệt là rượu băng (ice wine), cũng được đánh giá cao trên trường quốc tế.

Câu hỏi thường gặp về đất nước Canada

Canada năm 1867 thuộc nước nào?

Vào năm 1867, Canada chính thức trở thành một quốc gia tự trị trong Khối Thịnh vượng chung Anh sau khi Đạo luật Bắc Mỹ thuộc Anh (British North America Act) được thông qua.

Canada có phải là một quốc gia an toàn để sinh sống không?

Canada được coi là một trong những quốc gia an toàn nhất trên thế giới. Theo Chỉ số Hòa bình Toàn cầu (Global Peace Index), Canada thường xuyên nằm trong top 10 quốc gia an toàn nhất

So sánh hệ thống giáo dục Canada với các nước phát triển khác?

So với các nước phát triển khác như Mỹ hay Anh, Canada có học phí thấp hơn, nhưng chất lượng giáo dục vẫn được giữ ở mức cao. Hệ thống giáo dục của Canada được đánh giá là tiên tiến và chất lượng, với nhiều trường đại học nằm trong top 100 thế giới.

Làm thế nào để trở thành công dân Canada?

Để trở thành công dân Canada, một người cần phải đáp ứng một số điều kiện, bao gồm: đã sống tại Canada ít nhất ba năm trong vòng năm năm trước khi nộp đơn, có khả năng sử dụng ít nhất một trong hai ngôn ngữ chính thức (tiếng Anh hoặc tiếng Pháp), và vượt qua bài kiểm tra kiến thức về quyền và trách nhiệm công dân Canada.

Kết luận, Canada là một quốc gia đa dạng, phát triển và hấp dẫn với nhiều cơ hội cho cả công dân và người nhập cư. Với nền kinh tế mạnh, hệ thống giáo dục tiên tiến, chăm sóc y tế toàn diện và chất lượng sống cao, đất nước Canada tiếp tục là điểm đến lý tưởng cho nhiều người trên khắp thế giới.